Nadzorowanie skuteczności terapii, kolonoskopia, leczenie żywieniowe oraz przeszczep mikrobioty – to tematy wykładów podczas warszawskiego Dnia Edukacji o NZJ, który odbył się 23 listopada 2019 r.
Spotkanie rozpoczęło się od krótkiego przedstawienia Towarzystwa „J-elita” przez prezes Agnieszkę Gołębiewską. Działalność stowarzyszenia chwalił prof. dr hab. n. med. Maciej Gonciarz, który w kwietniu zeszłego objął kierownictwo Kliniki Gastroenterologii, Endokrynologii i Chorób Wewnętrznych Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie. – Jeżeli jesteście państwo razem, możecie przeprowadzić wiele rzeczy, nawet wbrew decydentom – przekonywał prof. Gonciarz. Jego wykład był poświęcony nadzorowaniu skuteczności terapii NZJ. Prelegent przekonywał, że świadomi i wyedukowani pacjenci mają wpływ na jakość diagnostyki i leczenia. Mogą bowiem wymagać od lekarzy niezbędnych badań pomocnych w monitorowaniu jelitowych i pozajelitowych objawów choroby. Do tych pozajelitowych należą m.in. zmiany w oczach, na skórze, w wątrobie iw stawach . Niekiedy pojawiają się one jeszcze przed wystąpieniem biegunki i bólu brzucha lub sygnalizują zaostrzenie NZJ, a odpowiednio szybko rozpoznane umożliwiają skuteczniejsze leczenie.
Dr n. med. Jacek Kowerzanow odsłonił tajniki badań endoskopowych: gastroskopii, kolonoskopii i sigmoidoskopii. Kolonoskopia w NZJ służy do diagnostyki, różnicowania między chorobą Leśniowskiego-Crohna (ch.L-C) i wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego (wzjg), oceny stopnia aktywności choroby, monitorowania leczenia, np. w terapii biologicznej, a także nadzoru onkologicznego i – w niektórych przypadkach – do leczenia zabiegowego. Dzięki prezentacji uczestnicy spotkania mogli zobaczyć czym się różni jelito osoby dotkniętej ch.L-C. od jelita pacjenta z wzjg. W ch.L-C. zmiany są nieciągłe. W obrazie endoskopowym widać śluzówkę zdrową poprzedzielaną odcinkami objętymi zapaleniem. Wczesne zmiany charakteryzują się przekrwieniem błony śluzowej i ubytkami. Zaawansowane to owrzodzenia – długie i głębokie, pokryte białym włóknikiem, przypominające zadrapania pazurami. We wzjg zmiany są ciągłe zaczynają się w odbytnicy i mogą objąć całe jelito grube. Wczesna są podobne do tych w ch.L-C., natomiast zaawansowane owrzodzenia wyglądają tak, jakby ktoś wylał mleko na śluzówkę – są płaskie, rozlegle i białe.
Część pytań publiczności dotyczyła możliwości leczenia zabiegowego zwężeń jelita. – Zwężenia, które mają długość ok. trzech centymetrów mogą podlegać leczeniu endoskopowemu przy pomocy tzw. balonów endoskopowych. Dłuższe powinny być kwalifikowane do leczenia chirurgicznego – wyjaśnił dr Kowerzanow.
Kolejne wystąpienie poświęcone zostało leczeniu żywieniowemu. Omówili je prof. dr hab. n. med. Jarosław Kierkuś oraz dietetyk Małgorzata Matuszczyk z Centrum Zdrowia Dziecka. Opierając się na wynikach badań izraelskich naukowców, twórców diety Crohn’s Disease Exclusion Diet, Małgorzata Matuszczyk wymieniła produkty, które mają niekorzystny wpływ na rozwój ch.L-C. Wszystkie są charakterystyczne dla „zachodniego” sposobu żywienia – przeważnie zawierają dużo tłuszczu i cukru – i niszczą mikroflorę jelitową. To m.in.: złej jakości wysokoprzetworzone mięso, żywność typu fast-food i słodycze. Więcej o leczeniu żywieniowym przeczytacie Państwo w nr. 4-2019 Kwartalnika „J-elita”.
Naukową i medyczną wiedzę na temat przeszczepu mikrobioty (stolca) w NZJ przybliżyła dr n. med. Katarzyna Karolewska-Bochenek. – Jelito grube to zbiornik zawierający olbrzymią ilość bakterii. To taka fabryka w której odbywa się wielka praca – tłumaczyła. – Bakterie w przewodzie pokarmowym odgrywają kluczową rolę w indukcji stanu zapalnego lub jego wyciszeniu.
Dlatego przeszczep mikroorganizmów zawartych w stolcu zdrowego dawcy do jelit pacjenta z NZJ może być skuteczny. Skolonizowanie „dobrych bakterii” w przewodzie pokarmowym chorego sprawia, że „fabryka” w jego jelitach zacznie pracować prawidłowo. Prelegentka zwróciła uwagę że skuteczność przeszczepu mikrobioty w NZJ jest porównywalna do leczenia biologicznego, a metoda ta wydaje się bezpieczna.
Spotkanie, które tradycyjnie odbyło się w auli Instytutu Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej PAN zakończyło się poczęstunkiem, podczas którego goście mogli podzielić się wrażeniami. Uczestnicy wydarzenia wrócili do domów z poradnikami „J-elity”, głowami pełnymi wiedzy i poczuciem, że nie są w chorobie sami.
Jacek Hołub,
fot. Paweł Ciołek
