Polskie Towarzystwo Gastroenterologii, a także konsultant krajowy w dziedzinie gastroenterologii rekomendują, aby u każdego dorosłego pacjenta z NChZJ rozważyć zastosowanie czynnej immunoprofilaktyki przeciw COVID-19. Rekomendacja ta odnosi się także do pacjentów, którzy przechorowali COVID-19 (dotyczy pacjentów bez aktywnego zakażenia SARS-CoV-2)
Jak dotąd nie udowodniono jednoznacznie, by nieswoista choroba zapalna jelit (NChZJ) istotnie zwiększała ryzyko zakażenia SARS-CoV-2, natomiast istnieją dowody, że niektóre leki mogą stanowić czynnik ryzyka ciężkiego przebiegu COVID-19. Dotychczas zalecane środki prewencji zakażenia wirusem SARS-CoV-2 w odniesieniu do chorych z NChZJ obejmowały jedynie metody nieswoiste (dystansowanie społeczne, stosowanie maseczek ochronnych, dezynfekcja). W świetle obecnej wiedzy nie ma badań, które jednoznacznie wskazywałyby na to czy bezpieczeństwo i skuteczność szczepienia przeciw COVID-19 wśród chorych na NChZJ różnią się w porównaniu do populacji osób bez NChZJ. Dotychczas przeprowadzone badania kliniczne, dotyczące przydatności szczepień przeciw COVID-19, nie były ukierunkowane na ocenę w grupach pacjentów w stanie immunosupresji czy pacjentów chorujących na choroby autoimmunizacyjne. Biorąc jednak pod uwagę dostępne dane naukowe na temat profilu bezpieczeństwa innych szczepionek u chorych z NChZJ, należy przypuszczać że także zatwierdzone do tej pory szczepionki przeciw COVID-19 nie będą różnić się częstością niepożądanych odczynów poszczepiennych w porównaniu do osób niechorujących na NChZJ. Dostępne szczepionki przeciw COVID-19 należą do grupy szczepionek nieżywych, dlatego też nie mogą wywołać choroby infekcyjnej nawet u pacjentów w stanie immunosupresji. Nie ma także danych, które świadczyłyby o tym, że NChZJ lub leki stosowane w ich terapii mogą wpływać negatywnie na skuteczność szczepień przeciw COVID-19. Wyniki badań w tym kontekście w odniesieniu do innych szczepionek nie są jednoznaczne, ale większość z nich nie wskazuje, by ewentualna niższa immunogenność szczepień miała istotne znaczenie kliniczne.
Ponadto w oparciu o dotychczasową wiedzę należy stwierdzić, że:
- NChZJ w stadium remisji nie stanowi przeciwwskazania do szczepienia.
- Korzyści z zastosowania czynnej immunoprofilaktyki mogą być największe u pacjentów nie stosujących leków o działaniu immunosupresyjnym. Dlatego też u chorych, u których planowane jest włączenie terapii lekami immunomodulacyjnymi lub biologicznymi, należy przeprowadzić szczepienia przed rozpoczęciem leczenia, o ile jest to możliwe.
- W przypadku stosowania leków wpływających na mechanizmy immunologiczne, szczepienie jest również zalecane.
- Racjonalne wydaje się takie zaplanowanie dawek szczepionki, aby nie nakładały się z momentem podania dawki leku biologicznego. Optymalny odstęp czasowy, jaki należy zachować między podaniem leku biologicznego, a aplikacją szczepionki, nie został jednak do tej pory jednoznacznie określony.
- U chorych, u których stosowane przewlekle leki immunomodulacyjne warunkują remisję NChZJ, nie należy tych leków odstawiać i sytuacja ta nie stanowi przeciwwskazania do szczepienia przeciw COVID-19.
- Jedynym bezwzględnym przeciwwskazaniem do szczepienia przeciw COVID-19 jest ogólnoustrojowa reakcja anafilaktyczna po poprzedniej dawce szczepionki lub przebyta ogólnoustrojowa reakcja anafilaktyczna na substancje, wchodzące w skład szczepionki. Należy także zachować szczególną ostrożność u osób, u których wystąpiła reakcja anafilaktyczna w przeszłości na jakąkolwiek substancję.
- Przeciwwskazaniem czasowym jest aktywna, niekontrolowana postać NChZJ. W takich sytuacjach w pierwszej kolejności należy doprowadzić do remisji choroby, a następnie ponownie przeprowadzić kwalifikację do szczepienia.
Wraz z postępem wiedzy na temat skuteczności i bezpieczeństwa szczepień przeciw COVID-19, powyższe zalecenia będą wymagały aktualizacji. Biorąc jednak pod uwagę dotychczasowe dane naukowe, istnieją wszelkie przesłanki ku temu by sądzić, że wdrożenie powszechnej, czynnej immunoprofilaktyki przeciw zakażeniu SARS-CoV-2, jest jedynym sposobem na zakończenie trwającej obecnie pandemii. Wprowadzenie szczepień ochronnych uznawane jest za jedno z najważniejszych osiągnięć współczesnej medycyny, zmieniających historię ludzkości. Propagowanie wiedzy w tym zakresie, popartej wiarygodnymi danymi naukowymi, jest obowiązkiem każdego lekarza. Natomiast aktywne i powszechne włączanie się w program szczepień ochronnych stanowi jeden z fundamentów odpowiedzialności społecznej.
Zobacz pełny tekst stanowiska w sprawie szczepienia