CHEMOPREWENCJA W NIESWOISTYCH CHOROBACH ZAPALNYCH JELIT
Ten mój post jest „zainspirowany” ostatnimi dyskusjami na grupach dot. odstawiania mesalazyny w CU (mimo braku nietolerancji tego leku), jak i dot. niejednoznacznej kwestii mesalazyny w CD (czy jest sens brać np. Pentasę w Crohnie, czy jednak nie).
Artykuł sporo wyjaśnia
W CU nie warto odstawiać mesalazyny.
Chyba, że nie ma wyjścia, bo jest się na nią uczulonym, nietolerancja itd. - wtedy powinno się ją zastąpić probiotykami o udowodniej w badaniach klinicznych skuteczności w CU (czyli Vivomixx, Mutaflor) wraz z maślanem sodu (np. Debutir), a w zaostrzeniach Cortiment itd.
W przypadku CU również wlewki i czopki z mesalazyną (Salofalk, Pentasa) to chemoprewencja - dla wielu jest to pewnie oczywiste, no ale może nie wszyscy wiedzą, dlatego wspominam o tym
W CD mesalazyna wg wielu badań nie podtrzymuje remisji.
Ale jeśli zmiany dot. jelita grubego (czyli jak w CU) to zapewnia chemoprewencję raka jelita grubego, tj. RJG = CRC (czyli właśnie tak jak w CU) - o czym prof. Rydzewska napisała na końcu tej pracy + było o tym dużo wzmianek na forum.
Oczywiście każdy sam podejmuje decyzję, czy będzie brać leki czy nie - każdy ma wybór.
Ale artykuł warto przeczytać, żeby znać ryzyko takiej decyzji.
Najważniejsze cytaty z tego artykułu wg mnie:
Nieswoiste zapalne choroby jelit (NCHZJ), w tym głównie wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG), a także choroba Leśniowskiego-Crohna (cL-C) z lokalizacją w jelicie grubym to niewątpliwie choroby w podwyższonym ryzyku raka jelita grubego (CRC). Ryzyko to zależy od rozległości choroby, czasu jej trwania, nasilenia procesu zapalnego, a także czynników dodatkowych, jak np. młody wiek chorego, wywiad rodzinny czy współistnienie stwardniającego zapalenia dróg żółciowych. Proponuje się różne strategie postępowania zmierzające do zmniejszenia ryzyka raka i/lub wczesnego wykrycia CRC lub dysplazji. Jedną z nich są endoskopowe badania przesiewowe, inna to skuteczne i kontrolowane leczenie procesu zapalnego. Ważną rolę spełniają także substancje chemoprewencyjne, spośród których najbardziej udokumentowane jest działanie mesalazyny.
Czy znając zwiększone ryzyko CRC w nieswoistych chorobach zapalnych jelit, można w jakikolwiek skuteczny sposób mu zapobiec?
Niewątpliwie w prewencji raka rozważanych jest kilka różnych strategii, które zresztą powinny być stosowane jednocześnie. Jedną z nich jest lepsza kontrola choroby, niedopuszczająca do długotrwałego nasilenia procesu zapalnego w jelicie. Promowana ostatnio w wielu chorobach przewlekłych strategia T2T – „treat to target”, czyli leczenia do uzyskania predefiniowanego celu, zakłada, iż celem powinna być remisja kliniczna i endoskopowa, czyli brak zapalenia w obrębie błony śluzowej jelita. Wymaga to ścisłego monitorowania stanu klinicznego pacjenta i niewątpliwie jest zalecanym sposobem postępowania. Strategia ta powinna uwzględniać optymalizację leczenia na każdym jego etapie, ocenę skuteczności terapii w odpowiednim czasie i jej modyfikację bądź przez zwiększenie dawki, bądź zmianę lub dołączenie innego leku. Dotyczy to także początkowych etapów leczenia, jak np. stosowania mesalazyny we WZJG. Wykazano bowiem, że w chorobie o cięższym przebiegu oraz większej rozległości zmian skuteczne jest stosowanie zwiększonych dawek tego leku do 4–4,8 g/dobę.
Korzystne działanie mesalazyny zarówno poprzez omówione powyżej w skrócie mechanizmy molekularne, jak również poprzez działanie zmniejszające zapalenie oraz po-wodujące wygojenie błony śluzowej jelita stało się podstawą do polskich rekomendacji dotyczących chemoprewencyjnego działania tej cząsteczki. Były to pierwsze rekomendacje mesalazyny w tym wskazaniu, eksperci PTG-E byli zgodni, iż stosowanie 2 g mesalazyny na dobę w leczeniu podtrzymującym jest jednocześnie zalecaną dawką chemoprewencyjną. Wytyczne te, opublikowane już w 2010 roku, są nadal aktualne, a kolejne publikowane badania wskazują, że również zalecana dawka jest optymalna w tym postępowaniu.
W opublikowanej w roku 2012 metaanalizie dotyczącej roli mesalazyny w gojeniu się błony śluzowej jelita ustosunkowano się również do optymalnych dawek tego preparatu. Według przedstawionych w niej badań leki zawierające 5-ASA pozwoliły uzyskać wygojenie śluzówki (MH) u prawie połowy pacjentów z WZJG (43,7%). Spośród tych leczonych doustnie MH uzyskano u 36,9%, a drogą doodbytniczą u 50,3%. Nie zaobserwowano znamiennych różnic w odniesieniu do różnych form leków zawierających 5-ASA.
Jedna z opublikowanych ostatnio metaanaliz rozwiewa wszystkie dotychczasowe wątpliwości dotyczące chemoprewencyjnego działania mesalazyny [15]. Autorzy na początku opracowania komentują, iż pomimo potencjalnie znanych mechanizmów działania protekcyjnego wyniki badań dotyczących chemoprewencji wciąż nie są jednoznaczne. Dlatego też postanowili dokonać kolejnej metaanalizy badań dotyczących tego tematu. Po przejrzeniu systematycznym 102 publikacji zidentyfikowanych w bazach naukowych wyłoniono 26 artykułów spełniających założone kryteria metodologiczne. W badaniach tych uwzględniono 15460 pacjentów w celu zbadania zarówno ryzyka CRC, jak i chemoprewencyjnego wpływu mesalazyny. Zgodnie z wynikami tej szerokiej metaanalizy preparaty mesalazyny miały ewidentnie chemoprewencyjny efekt, zmniejszający ryzyko CRC, nie wykazano natomiast ewidentnego wpływu w tej grupie na rozwój dysplazji w jelicie. Efekt był widoczny zarówno we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, jak i chorobie Leśniowskiego-Crohna dotyczącej jelita grubego, aczkolwiek zdecydowanie był wyraźniejszy u chorych z WZJG. Autorzy konkludują, iż dawka mesalazyny większa niż 1,2 g na dobę skutecznie zapobiega CRC w tej grupie chorych. Ciekawy jest fakt, że efekt ten nie był obserwowany w przypadku sulfasalazyny.
I NAJWAŻNIEJSZE WNIOSKI:
Ostatnim omawianym elementem jest rola mesalazyny w chemoprewencji CRC w przypadku zmian w obrębie jelita grubego, która po przedstawionej dyskusji w literaturze, a także wynikach ostatniej metaanalizy, nie budzi wątpliwości. Tak więc wydaje się zasadne zalecanie pacjentom z WZJG stosowanie podtrzymujących dawek tego leku, nie tylko w celu podtrzymania remisji choroby, ale także chemoprewencyjnie.
Nieco więcej wątpliwości budzi stosowanie 5-ASA w leczeniu choroby Leśniowskiego-Crohna, gdzie rola tego leku nie jest wystarczająco dobrze udokumentowana i właściwie eksperci ECCO, jak i wielu innych praktyków nie zalecają mesalazyny w tej chorobie. Wyjątkiem wydaje się jednak lokalizacja zmian w obrębie jelita grubego, ponieważ wiele badań wskazuje na korzystne działanie chemoprewencyjne również w tym przypadku.
